अमृत सुवेदी /पोखरा
पुस ४ गते ।
निर्वाचन आयोगका अनुसार प्रदेश चारका सबै जिल्लाको समानुपातिक मतगणना सकिइसकिएकोे छ । एमालेले ३ लाख ७३ हजार ५०१ मत पाएको छ । प्रत्यक्षमा कमजोर देखिएको कांग्रेस समानुपातिकबाट भने एमाले हाराहारीमै आयो । कांग्रेसले ३ लाख ६४ हजार ७ सय ९७ र माओवादीले १ लाख १९ हजार ५ सय २८ मत ल्याए । नयाँ शक्ति र राष्ट्रिय जनमोर्चा पनि थ्रेसहोल्ड कटाउँदै प्रदेश पार्टी हुन सके । नयाँ शक्ति पार्टीले २४ हजार ६ सय २५ र जनमोर्चाले १९ हजार २ सय ७६ मत पाएका छन् ।
प्रदेशसभातर्फ १.५ प्रतिशतको थ्रेसहोल्ड छ । कुल सदर मतको १.५ प्रतिशत नकटाउने दलले समानुपातिकमा सिट पाउँदैनन् । यसरी हेर्दा प्रदेश ४ को समानुपातिकतर्फ एमालेले सबैभन्दा धेरै १० सिट पाउने छ । कांग्रेसले ९ र माओवादीले ३ सिट पाउने छ भने नयाँ शक्ति र जनमोर्चाले एक-एक सिट पाउनेछन् ।
६० सदस्यीय प्रदेशसभा रहने प्रदेश ४ मा २४ जना सांसद समानुपातिकबाट चुनिनेछन् । सबैजसो पार्टीका धेरैजसो महिलाले समानुपातिक सांसद बन्ने मौका पाउँदैछन् । संसदमा ३३ प्रतिशत महिलाको उपस्थिति गराउनु पर्ने संविधानले नै व्यवस्था गरिदिएको छ । दलले प्रत्यक्ष र समानुपातिबाट पाएको सिटलाई लेखाजोखा गर्दा कुन दलबाट को-को बन्दैछन् भन्ने हिसाब आउँछ ।
समानुपातिक सांसदका लागि ६ क्लस्टर छुट्याइएको छ र बन्द सूचीको पहिलो नम्बरमा हुने प्राथमिकतामा पर्नेछन् । प्रत्यक्षमा कुन पार्टीका कुन क्लस्टरले जितेका छन्, महिला कति छन् भन्ने कुराले पनि समानुपातिक सांसद छनोटमा ध्यान दिनुपर्नेछ ।
प्रत्यक्षमा दलित उपस्थिति शून्य
यो प्रदेशमा प्रत्यक्षतर्फ प्रदेश सभाको निर्वाचनबाट खसआर्यका ५० प्रतिशतले प्रतिनिधित्व गरेका छन् । प्रदेश सभामा दलिततर्फको प्रतिनिधित्व भने शून्य छ । समानुपातिकको उम्मेदवारको बन्द सूचीमा दलितको १७ दशमलव ४४ प्रतिशत सिफारिस गर्ने प्रावधान भए पनि महिलाका लागि जस्तो बाध्यकारी नहुँदा दलितको प्रतिनिधित्वका लागि दलहरुको निर्णय पर्खनुपर्नेछ ।
प्रत्यक्ष तर्फको ३६ सिटमा खसआर्य समूहबाट १९ जना निर्वाचित भएका छन् । निर्वाचनमा आदिवासी जनजाति समूहबाट १७ जना अर्थात ४७ दशमलव २२ प्रतिशत सिट जितेका छन् । प्रत्यक्षतर्फ महिलाले २ जना अर्थात ५ दशमलव ५५ प्रतिशतले चुनाव जितेका छन् ।
समानुपातिकमा महिलालाई अवसर
प्रत्यक्षमा एमालेबाट म्याग्दीकी नरदेवी पुन प्रदेश सभाकी एकमात्र महिला सदस्य हुन् । एमालेले यो प्रदेशमा प्रत्यक्षतर्फ १७ सिट ल्याएको छ ।
तनहुँ क्षेत्र नम्बर २ को प्रदेश सभा ‘ख’ की विजेता आशा कोइराला माओवादीकी एकमात्र प्रत्यक्षमा प्रदेश सभा सदस्य हुन् । माओवादीले समानुपातिकबाट ३ सिट प्राप्त गर्नेछ । ३ वटै सिटमा महिला सांसद बन्नेछन् ।
प्रदेश सभामा ५ सिट जितेको कांग्रेसबाट महिलाको उपस्थिति शून्य छ । कांग्रेसले सामानुपातिकबाट पाउने ९ सिटमा ५ जना महिलाले अवसर पाउने छन् ।
समानुपातिकबाट पाएको मतका आधारमा एमालेले समानुपातिकबाट प्रदेश सभामा १० सिट पाउने छ । जसमध्ये ८ महिलाले सांसद बन्ने मौका पाउनेछन् । कास्कीकी मित्रकुमारी सुवेदी जनजाति महिलाको तर्फबाट १ नम्बर सूचीमा भएकाले उनको प्रबल सम्भावना छ । बागलुङकी सावित्री राना र कास्कीकी मीना गुरुङ, नवलपुरकी पद्मा जिसी श्रेष्ठ र कास्कीकी मीनाकुमारी गुरुङ क्रमशः सूचीमा छन् ।
खस आर्य महिलाको एक नम्बर सूचीमा भएकाले कास्कीकी सिर्जना शर्मा पनि समानुपातिक सांसद बन्ने पक्काजस्तै देखिएको छ । त्यसपछि क्रमशः कास्कीकै प्रभा कोइराला र पुष्पा केसी भण्डारी छन् । स्याङ्जाकी ताराकुमारी शर्मा र लमजुङकी यशोदा रिमाल पनि प्राथमिकताको सूचीमा छन् ।
दलित महिलातर्फबाट नवलपुरकी लक्ष्मी सुनार समानुपातिक सांसद बन्ने ढोकामै छन् । दोस्रोमा पर्वतकी जुनादेवी नेपालीको नाम छ ।
२ जना पुरुषले समानुपातिक सांसद बन्न पाउने अवस्थामा खस आर्यबाट कास्कीका मायानाथ अधिकारी र भीमबहादुर कार्कीको सम्भावना बढी देखिन्छ भने दलित पुरुषबाट बागलुङका गोविन्दबहादुर नेपाली सांसद बन्ने सम्भावनाको पंक्तिमा छन् ।
माओवादीले पठाएको समानुपातिकको बन्द सूचीमा बागलुङकी दिलमाया रोकामगर गौतम दलित महिलाको एक नम्बर सूचीमा छन् । उनी माओवादीबाट समानुपातिक प्रदेश सांसद बन्ने पक्का जस्तै छ । जनजाति आदिवासी महिलाको १ नम्बर सूचीमा भएकाले गायत्री गुरुङ पर्वतबाट समानुपातिक सांसद बन्ने भएकी छन् । माओवादी कास्की संयोजक बखानसिंह तमुकी श्रीमती भएकाले पनि समानुपातिकमा उनकै सम्भावना बढी देखिन्छ ।
दोस्रोमा नम्बरमा मनाङकी लक्ष्मीकुमारी लामा छिन् । लमजुङकी मधुमाया अधिकारी गुरुङ खसआर्यको पहिलो सूचीमा भएकाले उनको सम्भावना छ । दोस्रोमा पर्वतकी मनरुपा शर्मा छिन् । माओवादीबाट यदि पाँचै सिट समानुपातिक सांसद लागि पाएको भए पनि पुरुष पर्दैनथे । माओवादी नेता झलकपाणि तिवारी कास्कीबाट समानुपातिकमा पर्ने एकमात्र थिए तर उनको सांसद बन्ने ढोका बन्द भएको छ ।
प्रत्यक्ष ५ सिट जितेको कांग्रेसले समानुपातिकमा भने ९ जनाले प्रदेश सभामा प्रतिनिधित्व गर्नेछन् । प्रदेशससभामा महिला सहभागिता ३३ प्रतिशत पुर्याउन कांग्रेसले ५ जना महिला पठाउनुपर्ने हुन्छ । बाँकी ४ जना पुरुषले सांसद बन्ने मौका पाउनेछन् ।
जनजाति पुरुषको तर्फबाट एक नम्बर सूचीमा रहेका स्याङ्जाका मेखलाल श्रेष्ठ सांसद बन्ने पक्का जस्तै देखिएको छ । दोस्रोमा लमजुङका हरिबहादुर घले छन् ।बागलुङका मणिभद्र शर्मा कँडेल खसआर्य पुरुषको १ नम्बर सूचीबाट सांसद बन्ने सम्भावनाको नजिक छन् । चुनाव अघिमात्र अखण्ड पार्टीलाई कांग्रेसमा बिलय गराएर समानुपातिकको सूचीमा परेका कास्कीका कुमार खड्का दोस्रो नम्बरमा छन् । कांग्रेस महामन्त्री शशांक कोइरालाको जिल्ला नवलपुरबाट र शशांकसँग लिगेसी पनि भएकाले खसआर्यको तेस्रो सूचीमा रहेका तिलकप्रसाद सापकोटाको पनि सम्भावना छ ।
तनहुँका दोबाटे विक दलित पुरुषको एक नम्बर सूचीमा भएकाले उनको सम्भावना पक्का जस्तै छ । जनजाति महिलातर्फ पर्वतकी ललितकला गुरुङ सांसद बन्ने सूचीको पहिलो नम्बरमा छिन् भने तनहुँकी सरिता गुरुङ दोस्रो नम्बरमा ।
यस्तै गोरखाकी मनकुमारी गुरुङ, म्याग्दीकी विमला शेरचन र स्याङ्जाकी माया रानामगर क्रमशः सूचीमा छन् ।
नवलपुलकी ओमकला गौतम खसआर्य महिलाको १ नम्बर सूचीमा नाम भएकाले समानुपातिक सांसद बन्ने पक्काजस्तै देखिएको छ । स्याङ्जाकी सरस्वती अर्याल दोस्रो, कास्कीकी कोपिला रानाभाट तेस्रो, चन्द्रादेवी पौडेल चौथो र तनहुँकी लक्ष्मीदेवी मैनाली पाँचौ नम्बरमा छन् ।
बागलुङकी कोपिला बोहोरा दलित महिलाको तर्फबाट सांसद बन्ने पहिलो सूचीमा छिन् भने पूर्व सांसदसमेत रहेकी कृष्णकुमारी परियार दोस्रो नम्बरमा छिन् ।
नयाँ शक्ति र जनमोर्चाबाट को-को ?
नयाँ शक्तिले प्रदेश सभामा गोरखा २ को १ मा हरिशरण आचार्य जितेका कारण यसमा पनि महिलाले नै सांसद बन्न पाउनेछन् । आदिवासी महिलाको एब नम्बर सूचीमा रहेकी घनमाया पोखरेल लामा र दलित महिलाको एब नम्बर सूचीमा रहेकी कास्कीकी लक्ष्मी परियारमध्ये एक जना समानुपातिक सांसद बन्ने देखिएको छ ।
प्रदेश सभाको प्रत्यक्षमा २ सिट जितेको राष्ट्रिय जनमोर्चाले समानुपातिकमा पाउने १ सिटमा पनि महिला नै पुग्ने अवसर पाउने छन् । यसमा खसआर्यको तर्फबाट पर्वतकी सरस्वतीदेवी पौडेल, दलित महिलाको तर्फबाट लक्ष्मी विक र जनजाति महिलाको तर्फबाट पियारी थापामध्ये एक जनाले समानुपातिक सांसद बन्ने अवसर पाउने छन् । onlinekhabar.com
