म्याग्दीमा आलुबाट गाउँमा करोडौ भित्रिदै

• सडक सुबिधासंगै आलुले बजार पायो
• एउटै गाउँबाट डेढ करोडको आलु निकासी
• पुरै गाउँको आयस्रोत आलु
• मकै र कोदोको विकल्पमा आलु खेती
• राम्चेलाई आलु गाउँ घोषणा गर्ने तयारी

सन्तोष गौतम/विकल्प न्यूज
म्याग्दी,असार २७ गते ।

म्याग्दीको हिस्तान ३ टिकोटका धन तिलीजाले हालै ४५ मुरी आलु पोखरा लगेर बेच्नुभयो । गत वर्ष आलु बेचेर एक लाख ९० हजार रुपैयाँ आम्दानी गरेका तिलीजाले यसपाली पनि त्यतीनै कमाई हुने अनुमान गर्नुभएको छ ।

तिलीजा जस्तै उत्तरी म्याग्दीको नागी, राम्चे, टिकोट, घराम्दी, खिवाङ, शिख, फलाते, चित्रे क्षेत्रका कृषकहरु हिजोआज बारीमा फलेको आलु खन्न र बजारमा पठाउन व्यस्त छन् । उनिहरुलाई पिठ्युमा बोकेर आलु बेच्न बजार पुग्दा समेत उचित मूल्य नपाउने समस्या छैन् । बारीमा आलु नखन्दै ब्यापारीबाट पेश्की बुझीसकेका छन् ।  पहिले अन्नसंग साटीने आलु बेचेर कृषकहरुले पछिल्लो समय गाउँमा करोडौ नगद भित्र्याएका छन् । उत्तरी म्याग्दीका मध्य पहाडी बस्तीहरुमा बर्खे आलु प्रमुख आयस्रोत बनेको छ । गाउँमा सडक सुबिधासंगै आलु निकासी र नगद भित्र्न थालेको हो ।

‘घरायसी उपभोग र कोशेलीमा सिमित आलु खेती अहिले आयस्रोतको गतिलो माध्यम भएको छ’ तिलीजाले भन्नुभयो ‘बजारको समस्या छैन् । ब्यापारीले पहिलेनै पेश्की दिएर बारीबाटै आलु किन्छन् । फलाउन सके जति पनि बिक्री हुन्छ ।’

स्थानीय बासिन्दालाई आवात जावतका लागि सुबिधा, दैनिक उभोग्य र निर्माण सामाग्रीको ढुवानी तथा आलु लगायत कृषि उपज निकासीका समुदायको करोडौ लगानीमा सडक निर्माण भएको छ ।

न्युन सरकारी अनुदानसंगै चन्दा संकलन र ऋण खोजेर सडक निर्माण भएको थियो । नियमित रुपमा जिप, बस चल्न नसकेपनि ट्याक्टरबाट आलु ढुवानी गर्न पाउँदा गाउँका कृषकलाई आम्दानी र सुबिधाका हिसाबले राहत मिलेको महभिर टिकोट सडक आयोजनाका अध्यक्ष चन्द्रबहादुर पुनले बताउनुभयो ।

समुद्री सतहदेखि एक हजार तिन सय मिटर भन्दा माथिल्लो भुगोलमा अवस्थित सो क्षेत्रमा उत्पादन भएको आलु बेनी, पोखरा, कुश्मा, बागलुङ र काठमाडौ निकासी हुने गरेको छ । बेनीमा ४५ र पोखरा पु¥याउँदा ५० रुपैया प्रतिकिलोका दरले आलु बिक्री हुने गरेको टिकोटका धनबहादुर पुनले बताउनुभयो ।

उहाँका अनुसार आलु बेचेर एक जना कृषकले वार्षिक एक लाख देखि तिन लाख रुपैयाँ सम्म आम्दानी गर्छन् । सो क्षेत्रका करिब एक हजार घरधुरी कृषकले व्यवसायिक आलु खेती गरेका छन् । त्यहाँका कृषकले आलु खेतीमा रासायनीक मल र बिषादीको प्रयोग गर्दैनन् । प्राङगारीक मल, जैविक बिषादीको प्रयोग गरेर आलु खेती गर्दै आएको राम्चेका राजु पुनले बताउनुभयो ।

छिटो पाक्ने, समान आकार र ठूला दाना तथा खाँदा स्वादीलो हुनु उत्तरी म्याग्दीमा उत्पादीत आलुको बिषेशता रहेको कृषक पुनले बताउनुभयो । सो क्षेत्रमा केही वर्षयता मकै र कोदोको विकल्पमा आलु खेती हुन थालेको छ । बजार सुबिधा भएपछि अन्नबालीको विकल्पमा आलु खेती विस्तार भएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालयका बागबानि विकास अधिकृत भोजबहादुर थापाले बताउनुभयो ।

‘उत्तरी म्याग्दीमा कोदो र मकै खेती घटेर आलु खेती विस्तार भएको छ’ थापाले भन्नुभयो ‘बजार र सडक सुबिधाको पहुँचसंगै कृषकले व्यवसायिक रुपमा आलु खेती गर्ने क्रम बढेको छ ।’ बर्षाै सम्म खेती हुन नसकेर बाँझीएको जमिन पनि आलु खेतीमा प्रयोग हुन थालेको छ । आलु खेती अन्य बालीको तुलनामा सजिलो मानिन्छ । २३९ घरधुरीको बसोबास रहेको राम्चे गाविसबाट मात्रै गत वर्ष एक करोड ५० लाख रुपैयाँ मूल्य बराबरको आलु निकासी भएको स्थानीय अगुवा कृषक भक्तबहादुर पुर्जाले बताउनुभयो ।

‘गत वर्ष आलु बेचेर गाउँमा डेढ करोड भित्रीएको थियो’ पुर्जाले भन्नुभयो ‘यसपाली बैशाख जेठमा खडेरी र असार लागेपछिको झरीका कारण राम्चेमा आलु उत्पादन सत्तरी प्रतिशतले घटेको छ ।’ राम्चेमा आलु उत्पादन घटेपनि नांगी, टिकोट, घराम्दी, रिमा, खिवाङ, फलाते, चित्रे क्षेत्रमा भने गत वर्ष सरहनै फलेको कृषकहरुले बताएका छन् ।

बागबानि विकास अधिकृत थापाले प्रतिकुल मौसमका कारण यसपाली जिल्लाभर समग्रमा आलु उत्पादनमा गिरावट आउने अनुमान गरेको बताउनुभयो । एक हजार ६१५ हेक्टर क्षेत्रफलमा आलु खेती भएको म्याग्दीमा गत आर्थिक वर्ष २०७१७२ मा १६ हजार ५५३ मेटिक्टन आलु उत्पादन भएको थियो ।

गत वर्ष करिब छ करोड रुपैयाँ मूल्य बराबरको पाँच हजार २८२ मेट्रिक्टन आलु जिल्ला बाहीर निकासी भएको कृषि बिकास कार्यालयको तथ्याङ्क छन् । पात्लेखेत, पाखापानी, सिंगा, भकिम्ली, ज्यामरुककोट, राम्चे, हिस्तान, घार र शिख गाविस आलु खेतीका लागि पकेट क्षेत्र हुन् । ती गाविसहरुमा कृषि विकास कार्यालयले आलु उत्पादन आयोजना सञ्चालन गरेर अनुदानमा विउ आलु वितरण, विउ आलु भण्डारण भवन निर्माणमा सहयोगका साथै तालीम प्रदान गर्दै आएको छ । यस वर्ष बरंजा र लुलाङको मरेनीमा विउ आलु भण्डारण भवन निर्माण भएको छ ।

म्याग्दीमा एमएस ४२, कुफ्रिज्योती, कार्डिनल, एनपिआई १०६, टिपीएस, म्याग्दी लोकल जातको आलु खेती हुन्छ । माघ फागुनमा महिनामा लगाइने बर्खेआलु अषाढ श्रावणको समयमा खन्ने गरिन्छ ।आलु खेती म्याग्दीको प्रमुख निकासीयोग्य बालीको रुपमा विकास भएको बरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत श्यामप्रसाद रिजालले बताउनुभयो । गुणस्तरीय आलु उत्पादन वृद्धी र बजार प्रर्वद्धनमा कार्यालयले जोड दिएको उहाँको भनाई छ ।

प्राङ्गगारीक प्रबिधीले आलु खेती हुदै आएको राम्चेलाई आलु गाउँ घोषणा गर्ने तयारी भएको छ । गाउँको मुख्य आयस्रोत आलु खेती बनेकाले राम्चेलाई चिनाउन आलु गाउँ घोषणा गर्ने योजना अघि सारेको गाविस सचिव कृष्णबहादुर विश्वकर्माले बताउनुभयो ।

जिल्ला कृषि विकास कार्यालयसंग सहकार्य गरेर घोषणा गर्न पहल भएको सविच बिश्वकर्माले बताउनुभयो । राम्चेको नांगी, थावन, राम्चे, काफलडाँडा क्षेत्रको अधिकांश बारीमा आलु खेती हुन्छ ।