सन्तोष गौतम/विकल्प न्यूज
चैत १५ गते । हर्नीयाको समस्या भएका रघुगंगा गाउँपालिका ३ पिप्लेका क्षेत्रबहादुर खत्रीले बेनी स्थित जिल्ला अस्पतालमा यसै हप्ता शल्यक्रिया गर्नुभयो । “बि” नेगेटिभ रगत र मुटुको समस्याले थलीएकी धौलागिरी–२ लुलाङकी ५१ वर्षिया मनकुमारी विकले बेनीमै शल्यक्रिया गरेर स्वास्थ्य लाभ गर्नुभयो ।
पोखराको गण्डकी अस्पतालका चिकित्सकले तत्कालै शल्यक्रिया गर्न नसकिने बताएपछि निराश हुँदै घर फर्कने क्रममा विकलाई आफन्तले अन्तिम अवस्थामा बेनी अस्पताल पु¥याएका थिए । चिकित्सकका अनुसार बि नेगेटिभ रगतको कमि र उनको मुटुको चाल प्रतिमिनेट ७५ भन्दा माथि हुनुपर्नेमा ४६ मा झरेको थियो ।
दाहिने खुट्टा र कम्मरलाई जोड्ने ठाउँमा भएको सङक्रमणका कारण एउटा खुट्टा चलाउनै नसक्ने गरी कुजीएपछि गत माघमा बेनी अस्पताल ल्याइएकी लुलाङकै पानु विक एक वर्षदेखिको स्वास्थ्य समस्याबाट मुक्त भई आफै हिडेर घर फर्कीइन ।
क्षयरोग र कुपोषणको शिकार भएकी विकको शल्यक्रियाका साथै दुई महिनासम्म चिकित्सकको निगरानीमा उपचार गरिएको थियो । अस्पतालमा ल्याउँदा २३ किलोग्राम तौल भएकी उनि फर्कदा ४३ केजीकी भएकी थिइन ।
पिप्लेका खत्री, लुलाङका मनकुमारी र पानु जस्ता संयौ बिरामीहरुले जिल्लाकै सरकारी अस्पतालमा सर्भसुलभ र सहज रुपमा शल्यक्रिया सहितको सुबिधा पाएपछि राहत महशुस गरेका छन् ।
अस्पतालले जटिल प्रसूति, हाडजोर्नी, हाईड्रोशील, हर्नीया, पत्थरी, एपेन्डीसाईट्स, पाठेघर खस्ने, छालाको प्रत्यारोपण गर्नुपर्ने लगायत समस्या भएका बिरामीलाई शल्यक्रिया सहितको सेवा प्रदान गरेको छ । बेनीमा शल्यक्रिया सेवा पाएपछि धेरै रकम र समय खर्च गरेर उपचारका लागि जिल्ला बाहिरका अस्पतालमा जानुपर्ने समस्यामा कमी आएको छ ।
गरिब तथा विपन्न सर्वसाधारणको उपचार सेवामा पहुँच बढ्नुका साथै समय र आर्थिकको बचत भएको हर्नीयाको शल्यक्रिया गर्नुभएका खत्रीले बताउनुभयो । “काठमाडौ, पोखरा, चितवन जाँदा धेरै खर्च र समय लाग्दथ्यो” खत्रीले भन्नुभयो “बेनीमै सुबिधा पाएपछि सजिलो भयो । राहत मिलेको छ ।”
अस्पतालमा हालसम्म ८४ वटा जटिल र साउन देखि यता १४९ वटा मध्यम किसीमका शल्यक्रिया भएको छ । वि.स २०७१ देखि शल्यक्रिया मार्फत जटिल किसीमको प्रसूति गराउने सेवा सुरु गरेको अस्पतालले गत वर्षदेखि अन्य शल्यक्रिया समेत सुरु गरेको थियो ।
पाठेघर बाहीर बच्चा बसेको, छालाको प्रत्यारोपण, अण्डकोष तल नझरेको, चक्कु प्रहारबाट फोक्सोमा रगत र हावा जमेर अचेत भएका, नसा चुडिएका, हड्डीले ठाउँ छाडेर जटिल अवस्थामा पुगेका बिरामीको सफल शल्यक्रिया गरिएको चिकित्सक धिरेन मल्लले बताउनुभयो ।
“सिमीत उपकरणको बावजुद पनि जटिल किसीमका शल्यक्रिया सफल भएका छन्” मल्लले भन्नुभयो “सम्भव भएसम्म बिरामीलाई अन्त जान र मृत्युवरण गर्न नपरोस भनेर प्रयास गरिरहेका छौ ।” अस्पतालले दुई सय देखि सात हजार रुपैयाँ शूल्कमा दिने शल्यक्रिया सेवा लिन जिल्ला बाहीर जाँदा कम्तीमा पचास हजार खर्च हुन्छ ।
सुबिधा विस्तारसंगै चिकित्सक, कर्मचारीको सक्रियता, व्यवस्थापन समितिको समन्वयात्मक भुमिका र समुदायको सहयोगबाट जिल्ला अस्पतालको सेवा प्रवाहमा सुधार आएको हो । पछिल्लो समय बेनी अस्पतालप्रति सर्वसाधारणको विश्वास बढेको अस्पतालमा बुवालाई उपचार गराउन आएका अन्नपूर्ण ८– राम्चेका भक्तबहादुर पुर्जाले बताउनुभयो ।
“पहिले सिधै पोखरा, काठमाडौ जाने बिरामी अहिले जिल्ला अस्पतालमा स्वास्थ्य परिक्षण गराएपछि सम्भव नहुने सेवाका लागि बाहीर जाने गरेका छन्” उहाँले भन्नुभयो । शल्यक्रिया सेवाका लागि बागलुङ, पर्वत र मुस्ताङबाट समेत बिरामीहरु आउन थालेका छन् । उपचारमा चौबीसै घण्टा सेवामा तल्लीन रहने युवा चिकित्सकहरुको सक्रियता र जाँगर देखेर म्याग्दीका बासिन्दा खुसी भएका छन् ।
समयमै र सही उपचार नपाएर अकालमा ज्यान गुमाउन बाध्य यस जिल्लाका बासिन्दाको स्वास्थ्य स्थिति सुधार्न उनीहरु लागि परेका छन् । देशका कतिपय सरकारी अस्पतालले दरबन्दी अनुसारको चिकित्सक अभावको समस्या झेलीरहेको बेला बेनी अस्पतालमा १३ र दरवाङ प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा २ जना चिकित्सक कार्यरत छन् ।
जनशक्ति पर्याप्त भएपछि विस्तार गरेको सेवालाई निरन्तरता र दिगो बनाउन अस्पतालमा पूर्वाधार र उपकरण थप गर्न लागिएको अस्पतालका प्रमुख बरिष्ठ चिकित्सक रोशन न्यौपानेले बताउनुभयो । “जनशक्ति भएपछि सेवा विस्तार गरेका हौ” न्यौपानेले भन्नुभयो “यसलाई निरन्तरता दिन पूर्वाधार निर्माण र उपकरण थप गर्न पहल गरेका छौ ।”
शल्यक्रिया सेवाका लागि निक साईमन ईन्टिच्युटले अध्याधुनीक उपकरणहरु सहयोग गरेको छ । यसअघि बिरामीको ढाडमा सुई लगाएर बेहोस बनाई शल्यक्रिया गरिदै आएको अस्पतालमा स्वासप्रस्वासको माध्यमबाट बेहोस बनाउने अत्याधुनीक एनएसथेसीया उपकरण प्रयोगमा आएको छ । उपचारमा प्रयोग हुने थप सहयोगी सामाग्रीहरु खरिद प्रक्रिया अघि बढाईएको चिकित्सक न्यौपानेले बताउनभुयो ।
गर्त वर्ष हङकङमा रहेका म्याग्देलीहरुले विद्युतीय एक्सरे उपकरण उपलब्ध गराउनुका साथै त्यसको नियमीतताका लागि अक्षयकोष समेत स्थापना गरेका थिए । दक्षिण कोरिया, बेल्जीयम, बहराईनमा रहेका म्याग्देलीहरुले आकस्मिक कक्ष, रक्तसञ्चार र बिरामी कुरुवा भवन बनाएका छन् । निर्माण व्यवसायी नारायण जिसीले शल्यक्रिया गरेका बिरामीहरु राख्नका लागि व्यक्तिगत लगानीमा तिन कोठे भवन बनाउनुभएको छ ।
दैनिक १०० देखि १५० जनाले सेवा लिने बेनी अस्पतालमा आकस्मीक, अन्तरंग र बहिरंगका अतिरिक्त दन्त, एक्सरे, ल्याब, सुरक्षित प्रसूति, बालस्वास्थ्य, क्षयकुष्ठ, एचआईभी परिक्षण, एआरभी औषधि वितरण, सुरक्षित गर्भपतन, निशूल्क औषधि वितरण कक्ष रहेका छन् । नेपाल रेडक्रस सोसाईटीको सहयोगमा अस्पताल परिसरमा रक्तसञ्चार गृह र आखाँ उपचार केन्द्र सञ्चालन भएको छ ।
हाल ४ शैयाको आकस्मीक कक्षमा २ वटा कक्ष थप गर्ने, प्रत्येक कक्षको कार्ययोजना तयार गरी कार्यान्वयन गर्ने तयारी भएको अस्पताल विकास समितिका अध्यक्ष माधवप्रसाद रेग्मीले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार सेवामा गुणस्तर ल्याउनका लागि अस्पतालको सरसफाई, चिकित्सक, कर्मचारीको व्यवस्थापन, बिशेषज्ञ जनशक्तिको व्यवस्था, पुर्वाधार निर्माण र उपकरण जुटाउन मन्त्रालयसंग पहल गरीएको छ । चिकित्सक सहितको टोली गाउँमा पुगेर घुम्ती शिवीर मार्फत सेवा दिने गरेको अस्पतालले बरिरंग कक्षबाट अतिरित्त विस्तारीत सेवा समेत सुरु गरेको छ ।
२०७२ असोजमा १५ बाट बढाएर ५० शैयाको बनाइएको बेनी अस्पतालमा १० जना बिशेषज्ञ चिकित्सक सहित ६९ जना विभिन्न तहका प्राबिधिक जनशक्तिको दरबन्दी छ । यसअघि दुई जना मात्रै चिकित्सकको दरबन्दी रहेको अस्पतालमा बिशेष कक्ष बाहेक अरु सबै दरबन्दीमा पदपुर्ति भएको छ । जनशक्ति, उपकरण र पुर्वाधारसंगै जिल्ला अस्पतालको सेवा बिशिष्टीकरण तर्फ अघि बढेको हो ।
सहरी आवास तथा भवन डिभिजन कार्यालय बागलुङले पहिलो चरणमा ५० शैया क्षमताको अस्पताल भवन निर्माणका लागि १८ करोड ९० लाख रुपैयाँमा ठेक्का सम्झौता गरीसकेको छ । गत कात्तिकमा सम्झौता गरेको रफीना– गल्वा–महादेव खिम्ती जेभीले भवन निर्माणको तयारी गरेका डिभिजन प्रमुख इन्जिनियर प्रकाश अर्यालले जानकारी दिनुभयो । २०७६ सम्ममा भवन निर्माण सम्पन्न गर्ने लक्ष्य रहेको छ ।
हाल अस्पतालले प्रयोग गरीरहेको भवन रहेको ठाउँमा नयाँ भवन बनाउने तयारी भएको हो । अस्पताल परिसरको खाली जग्गामा अस्थाई भवन र जनस्वास्थ्य कार्यालयको नयाँ भवनबाट सेवा सञ्चालन गर्ने अस्पताल विकास समितिको योजना छ । अस्थाई भवन तयार पारेपछि पुरानो भवन भत्काएर नयाँ निर्माणको काम सुरु हुने जनाइएको छ ।
अस्थाई संरचना निर्माणका लागि स्वास्थ्य मन्त्रालयमा ६० लाख रुपैयाँ बजेट प्रस्ताव गरिएको छ । “स्वास्थ्य मन्त्रालयले बजेट उपलब्ध नगराएपनी अस्पतालको स्रोतबाट बैकल्पिक पूर्वाधार तयार पारेर अहिले प्रवाह भैरहेको सेवा, सुबिधामा कटौती हुन नदिने प्रयास गरेका छौ” अध्यक्ष रेग्मीले भन्नुभयो ।
